Het empathisch teveel (Ignaas Devisch)

Het empathisch teveel: op naar een werkbare onverschilligheid

Ignaas Devisch is professor ethiek, filosofie en medische filosofie. Hij is verbonden aan de Universiteit Gent en de Arteveldehogeschool.

Het boek

'In een tijd waarin maatschappelijke tegenstellingen en sociale ongelijkheid op de voorgrond treden, klinkt een sterke roep om meer empathie.
Van Barack Obama en Angela Merkel tot Jesse Klaver – velen beschouwen het menselijk vermogen zich in te leven in anderen als stuwende kracht voor moreel handelen en een probaat middel tegen onverschilligheid.
Maar is empathie altijd goed? Op het niveau van de persoonlijke verhoudingen is zij wenselijk, maar empathie is geen wondermiddel waarmee we alle maatschappelijke problemen kunnen oplossen.
Een zekere onverschilligheid is gewenst en soms zelfs bittere noodzaak.
In Het empathisch teveel neemt Ignaas Devisch de lezer, uitgaande van voorbeelden uit het actuele maatschappelijke debat, mee in de geschiedenis van het denken over empathie.
Hij daagt ons uit na te denken over ons mensbeeld: schuilt in ieder mens behalve een vriend niet ook een schurk?'
Bron: De Bezige Bij
Ignaas Devisch - 'Het empathisch teveel, op naar een werkbare onverschilligheid' - 192 pagina's, ISBN 9789023449812

Recencies

VRT - "De afspraak" (22-10-2017)

Ignaas Devisch pleit voor meer (werkbare) onverschilligheid. Wat dat juist betekent, kwam hij toelichten in "De wereld vandaag" en in "De afspraak" (VRT)

Empathie heeft een keerzijde
Empathie heeft namelijk een keerzijde, benadrukt Devisch. "Ik vind het van belang dat we die keerzijde voor ogen houden, omdat dan duidelijk wordt dat empathie niet altijd geschikt is om alle verhoudingen tussen mensen te gaan reguleren."
Om zijn stelling te staven, legt Devisch uit wat er precies bij empathie gebeurt.
"We gaan eigenlijk voor iets of iemand een bepaalde vorm van betrokkenheid of sympathie voelen. Voor een bedelaar of een goed doel bijvoorbeeld. We plaatsen die persoon dan in een slachtofferpositie, want die moet wel zeer dankbaar zijn want als die niet dankbaar is, wordt mijn goed gevoel niet gestreeld."

Empathie heeft veel met je eigen goed gevoel te maken
"Empathie heeft namelijk ook veel met je eigen goed gevoel te maken. Wat we dan vaak merken is dat als bijvoorbeeld armen voedsel weigeren bij voedselbanken, dat bij de "gevers" de empathie vaak omslaat in algemene verontwaardiging en zelfs woede want "hoe durft die arme een gift te weigeren?"
Je merkt dat die omslag niet alleen heel snel gebeurt, maar ook heel andere sterke negatieve gevoelens met zich meebrengt."

Bron: VRT Nieuws, Floor Bruggeman (25-10-2017)

Het volledige gesprek uit "De afspraak" kan u via deze link bekijken.

Het Laatste Nieuws (10/03/2018)
”Wees wat vaker de koele kikker, niet alleen maar het knuffelkonijn”

De snotterindustrie
Devisch: “We hebben ideologieën en maatschappelijke autoriteiten verworpen, dus zijn we verplicht om als individu een antwoord te zoeken op al onze vragen.
Dat verklaart het toenemend belang dat we aan empathie hechten, het is een van onze leidraden geworden.”
Een dode soldaat is een tragedie. Duizend dode soldaten zijn een statistiek.
Empathie is beperkt en selectief. Pas als we het gevoel hebben het slachtoffer te kennen, kunnen we meevoelen. We worden niet warm van cijfers, wel van dat ene iconische beeld. We herinneren ons Aylan, het dode Syrische jongetje op het Turkse strand, maar besteden weinig aandacht aan honderd drenkelingen in de Middellandse Zee.
Devisch: “Het verklaart ook waarom we geboeid de geboorte van een panda volgen, maar minder betrokken zijn bij het lot van duizend vluchtelingen.
Als er elke dag duizenden panda’s zouden geboren worden, zouden we ook minder geïnteresseerd zijn. Er zit een zekere logica in.”
Empathie heeft een gezicht nodig, of dan toch tenminste een snuit. Een ziek kind wekt medeleven op, een ziekenhuis dat geld vraagt, blijft een kil gebouw en noopt niet tot medevoelen.

Bron: Het Laatste Nieuws (10/03/2018)

Knack - 'Jezus' (21/02/2018)

' Wie onophoudelijk geraakt wordt door het leed van anderen, moet voortdurend naar adem happen.
Nu kan het zeker geen kwaad om empathie en solidariteit een duwtje in de rug te geven – iedereen weet hoe guur het vandaag kan worden buiten, op straat, in het parlement, of op sociale media – maar in deze categorische vorm lijkt het een taak die alleen voor Jezus Christus is weggelegd.
Zoals de Gentse filosoof Ignaas Devisch het in zijn essay over ‘het empathisch teveel’ zegt: als we ons als individu op al het leed tegelijkertijd willen richten, dan dreigt ‘een soort van empathische burn-out’ en uiteindelijk de zelfdestructie.
De andere optie is dat we ons terugtrekken onder de kerktoren, met een eigen-volk-eerstlogica. Als alternatief schuift hij solidariteit naar voren, kouder en formalistischer dan empathie, met haar regels en procedures en kleine letters, maar ook veel redelijker.
Die solidariteit is begrensd: wetten, grondrechten of het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens helpen om de grenzen te trekken, bijvoorbeeld tussen vluchtelingen en economische migranten.'

Bron: Jezus (Bert Bultinck, hoofdredacteur van Knack)

Lees ook

• 'Het empathisch teveel' (Ignaas Devisch)
  Recensie door Mark Bienstman (link) 
  
• 'Over misbruik van empathie en solidariteit' (VRT DE Redactie - Blog Jan van Duppen, 11/09/2013)